سرمایه گذاری، در اصل به معنای اختصاص دادن بخشی از دارایی در یک کار، به منظور به دست آوردن سرمایه‌ی بیشتر است. در نگاهی اجمالی سرمایه گذاری در بورس به سه دسته یعنی، بورس انرژی، بورس کالا و بورس اوراق بهادار، تقسیم میشود؛ که برای دریافت کارگزاری معتبر، باید مراحلی را طی کنید.
در این مقاله به بررسی پول هوشمند، چگونگی ورود و خروج آن، تشخیص ورود و خروج نقدینگی و … می‌پردازیم.
امروزه استفاده از پول‌های کاغذی در بازار های داخلی و بین المللی کشور های مختلف جهان، مشکلات زیادی را به وجود آورده است. این مشکلات سبب شده است تا جوامع با استفاده از تکنولوژی روز و با بهره مندی از آخرین دستاورد های امنیتی، اقدام به ایجاد پول های الکترونیکی یا اصطلاحا رمزارز ها (Cryptocurrency) کنند؛ تا از این طریق، سهولت و امنیت در معاملات خود ایجاد کنند.
در این مقاله قصد داریم تا بیشتر به بررسی بازار رمزارز و کنش و واکنش های درون آن بپردازیم.
رمز ارز و مزایای آن
به هر گونه ارزی که تنها به صورت دیجیتالی وجود دارد و معمولا صادر کننده یا تنظیم کننده مرکزی برای آن وجود ندارد، رمز ارز گویند. رمز ارزها از سامانه توزیع شده برای ذخیره تراکنش‌ها و مدیریت انتشار واحدهای جدید استفاده میکنند.
تاریخچه پیدایش رمزارز
در سال ۱۹۹۵ دیوید شام ارز دیجیتالی به نام Digi – cash ابداع کرد که روش رمز نگاری آن به صورتی بود که هیچ شخص یا نهاد دولتی قابلیت تسلط بر آن را نداشت. اما اولین رمزارزی که به صورت غیرمتمرکز در بازار شروع به کار کرد، بیت‌کوین بود. این ارز دیجیتال در سال ۲۰۰۹ توسط شخصی نامعلوم با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو ایجاد شد.
رمزارزها باعث ایجاد سهولت و امنیت در معاملات می شوند.
برخی از دلایلی که باعث می شود پول کاغذی را پولی کم توان در قبال پاسخ گویی به برخی نیاز ها بدانیم، عبارت اند از:
این مشکلات، سبب شده است تا جوامع با استفاده از تکنولوژی روز و با بهره مندی از آخرین دستاورد های امنیتی، اقدام به ایجاد پول های الکترونیکی یا اصطلاحا رمزارز ها (Cryptocurrency) کنند؛ تا از این طریق، سهولت و امنیت در معاملات خود ایجاد کنند.
ویژگیهای منحصر به فرد رمزارزها
برخی از رمز ارزهایی که امروزه افراد بیشتر از آنها استفاده میکنند، دارای ویژگی هایی هستند که کمک زیادی در محبوبیت و جهانی شدن آن ها داشته اند؛ از جمله آن ها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) دیجیتالی بودن:
ماهیت رمز ارز ها از نوع معاملات صفر و یک ساخته شده بوسیله کامپیوتر و ریاضیات می باشد. در واقع رمز ارزها یک رشته کد هستند که بر روی دفتر عمومی سیستم تمام افراد شبکه ثبت میشوند.
به این دفتر ثبت عمومی که سوابق کل تراکنش ها را از روز اول ثبت و مرتب به روز رسانی می کند، بلاک چین می‌گویند. بلاکچین ها سوابق کل تراکنش ها را از روز اول ثبت و به صورت مداوم بروزرسانی می کنند. به کسانی که موفق به تولید رمزارز می شوند، ماینر (miner) و به این فرآیند، ماینینگ یا استخراج (mining) گفته می شود.
ب) غیرمتمرکز بودن:
تولید رمز ارزها به‌گونه‌ای است که قابلیت تمرکز و تصرف هیچ نهاد دولتی و خصوصی را ندارد. این موضوع نقد های زیادی را از طرف دولت و بانک های مرکزی به آن وارد کرده است. به همین دلیل در برخی کشورها مجوز تولید و یا خرید و فروش رمز ارزها را صادر نشده است. عمده دلیل مخالفت بانک های مرکزی، امکان از کنترل خارج شدن حجم نقدینگی، در شرایط عرضه رمز ارزها بیان شده است.
ج) مبادله شخص با شخص:
دربازار رمز ارز ها، افراد بدون هیچ واسطه ای شخص با شخص وارد معامله و خرید و فروش می شوند.
د)حفظ هویت:
هنگام استفاده از رمز ارز نیازی به شناسایی هویت کاربران نیست و هر کاربر با آدرس کیف پول دیجیتالی خود شناسایی میشود. شما مقداری از هر نوع رمزارز را به فرد دیگری که آدرس کیف پول او را دارید، ارسال می کنید و گیرنده آن را دریافت می کند. تمام شبکه این فرآیند را از نظر اصولی بودن بررسی میکند و هر رمزارز فقط یکبار وارد و خارج میشود. تنها چیزی که دیگران در هنگام نقل و انتقال رمز ارز از شما میدانند، آدرس کیف پول شما است
ه) تسهیل در جهانی شدن کسب و کارها:
با توجه به اینکه امکان تصرف و مالکیت در این دارایی برای هیچ دولتی وجود ندارد از این رو امکان تحریم آن نیز برای کشوری وجود ندارد. پس امکان انجام معاملات از این طریق برای همه افراد وجود دارد.
و) نگهداری در یک کیف دیجیتال:
از قابلیت‌هایی که رمزارزها دارند این است که در یک کیف پول دیجیتالی نگهداری می شوند و میتوانند برای پرداخت کالا و خدمات واقعی از هر شخصی که مایل به قبول آنها به عنوان پرداخت است، استفاده کنند. از آنجایی که پرداخت ارزهای دیجیتال بصورت آنلاین انجام میشود.؛ برخی از کسب و کارها میتوانند با استفاده از دستگاه های تلفن همراه، پرداخت های موجود در فروشگاه را بپذیرند. این نوآوری در حوزه خدمات مالی و پرداخت میتواند گام مثبتی در راستای کمک به آسیب های انتقالات فعلی باشد.
سرمایه گذاری در رمزارزها
با توجه به دلایل زیر، میتوان به رمزارزها به عنوان یک فرصت سرمایه گذاری نگاه کرد:
الف) نوسانات بالای بازار رمز ارزها سرمایه گذاران را برای ورود به این بازار پر ریسک تشویق کرده است. البته در کنار نوسانات مثبت بالا ،نوسانات منفی نیز جزء لاینفک این بازار است.
ب) کارمزدهای بسیار پایین خرید و فروش رمزارزها
ج) ورود آسان به بازار رمز ارز بدون نیاز به آموزش تخصصی
د) امکان خرید و فروش به میزان سرمایه دلخواه
ه)گستردگی مقدار و نوع رمزارزها
و) امکان سود کردن هنگام کاهش قیمت
بیت‌کوین، اولین رمز ارز
بیت کوین به عنوان اولین رمز ارز در سال ۲۰۰۹ با داشتن ویژگی های ذکر شده به دنیا معرفی شد. در ابتدای کار قیمت هر بیت کوین چیزی کمتر از یک دلار بود، اما در همین بازه‌ی زمانی ۱۰ ساله که از پیدایش آن می‌گذرد، نوسانات عجیبی را به خود دیده و حتی در مقطعی تا شصت هزار دلار برای هر یک بیت کوین نیز رسیده است.
بیت کوین به‌عنوان اولین ارز رمز، تمام مزایایی که در بالا اشاره شد را دارد. امروزه در دنیا بیش از دو هزار ارز دیجیتال مانند اتریوم، ریپل و … با انواع و اقسام اهداف و خدمات گوناگون وجود دارد.
جمع بندی:
با گسترش رمزارزها در جهان، کاربرد آن در ایران و در بین سرمایه گذاران نیز گسترش یافته است. بطوری که نهاد های مختلف مالی از جمله بانک ها که رقیب اصلی این صنعت نیز هستند، بدنبال فراگیری و استفاده از آنها در جهت اهداف خود هستند.
با این حال، در ایران هنوز مانند بسیاری از کشورهای دیگر، تصمیم گیری درباره استفاده و تولید از این نوع پول در هاله ای از ابهام است. البته بانک مرکزی طی اطلاعیه ای، انتشار رمز ارز با پشتوانه ریال، طلا و انواع ارز را در انحصار خود دانسته است. هم چنین فعالیت اشخاص برای ایجاد و اداره شبکه پولی و پرداخت مبتنی بر فناوری بلاکچین، غیرمجاز محسوب میشود.
بازار مسکن به عنوان یکی از بازارهای سرمایه گذاری، اکثرا خریداران و فروشندگان را از انتخاب خود ناامید میکند زیرا ورود و فعالیت به این بازار نیازمند تجربه و مهارت و فراگیری برخی نکات می باشد. در این مقاله قصد داریم به بررسی بازار مسکن و سرمایه گذاری در آن بپردازیم.
مسکن یکی از اصلی‌ترین نیازهای هر فرد در طول زندگی است. از این رو دولت‌ها نیز برای رفاه شهروندان، خود را مکلف به فراهم آوردن مسکن میدانند و در سیاست‌های خود عموما تامین مسکن را در الویت قرار میدهند.
معمولا به دلیل بالا بودن قیمت خانه و در راستای تأمین این نیاز، دولت وام‌ها و تسهیلاتی به افراد میدهد. این وام ها روند خرید خانه آنها را تسهیل میبخشد.
از جمله وام‌ها و تسهیلات مسکن در ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
الف) عدم نیاز به دانش تخصصی: یکی از مهمترین مزیت های سرمایه گذاری بازار مسکن نسبت به بقیه بازارها، عدم نیاز به دانش تخصصی است.
برای مثال: فرد برای سرمایه گذاری مستقیم در بازار بورس باید نسبت به فرایند ورود و چگونگی کار اطلاعات زیادی کسب کند. اما برای سرمایه گذاری در بازار مسکن دانش و تخصص خاصی لازم نیست. البته که آگاهی از علوم اقتصادی، در سرمایه گذاری هرچه بهتر در این بازار به افراد کمک میکند.
ب) کمتر بودن ریسک: ریسک سرمایه گذاری در بازار مسکن نسبت به بازار های موازی کمتر است. اما یکی از معضل های مهم این بازار کمبود تقاضا در برخی شرایط یا اصطلاحا، نقدشوندگی کم این بازار است.
برای مثال: روابط سیاسی، عملکرد اقتصاد ملی و تورم در میزان افزایش یا کاهش نوسانات بازار ارز تاثیر گذار است. تا حدی میتوان گفت این موارد محرک بازار ارز هستند. همچنین برخی از این موارد بر بازار طلا، سکه و بورس نیز تاثیر گذار است.
از جمله مواردی که بر جابجایی قیمت ها در بازار مسکن تاثیر گذار است میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
در این قسمت به برخی نکات که در ارتباط با سرمایه گذاری در زمان مناسب در بازار مسکن است، اشاره می کنیم:
مسکن به عنوان یک دارایی ثابت همواره خود را با انتظارات تورمی تطبیق میدهد. بر این اساس، نوسانات ماهیانه برای متقاضیان واقعی اهمیت چندانی ندارد.
همانطور که میدانیم پیدا کردن فرصت مناسب خرید ملک مناسب کاری پیچیده و زمان بر است. حال اگر بعد از طی این مرحله به دلیل افزایش قیمت ناشی از نوسانات کوتاه، دارایی خود را که با سختی در فرصت مناسب بدست آورده اید، بفروشید؛ از لحاظ هزینه فرصت اقتصادی، فعالیتی سودمند انجام نداده اید. البته باید به این نکته توجه داشت که نوسانات بازار مسکن در تهران و شهرهای بزرگ شدیدتر از شهرهای دیگر است. از این رو قانون خرید و فروش در نوسانات میتواند برای سرمایه گذاران در تهران و کلان شهرها مستثنا باشد.
از دیگر نکات مهم سرمایه گذاری در بازار مسکن، آشنایی با برخی زمان های تقاضا محور در این بازار است. یعنی زمان هایی که عموما تقاضا بیشتر از عرضه است و این امر منجر به ایجاد تحرکات قیمتی میشود. با نزدیک شدن به ماه‌های پایانی سال، طرف تقاضا به تدریج به تقلید از گذشته خود را آماده خرید میکند.
اواخر دوران رکود و اوایل دوران رونق، بهترین زمان برای سرمایه گذاری در بازار مسکن است؛ زیرا قیمت ها در این دوران ثابت هستند. در دوران رکود، بازار در دست مشتریان واقعی نیازمند فروش است. در این دوران انعطاف پذیری بیشتری در بازار و در مقابل خریدار حس میشود.
در این دوران می توانید چندین ملک را ببینید و هر کدام از فروشنده ها متناسب با شرایط خودشان پیشنهاد تسویه به شما می دهند یا با شرایط شما کنار می آیند و با توجه به اینکه قیمت ها ثابت است؛ با فرصت و زمان کافی می‌توانید تحقیقات و بررسی های لازم را انجام دهید.
در این دوران وجود فروشندگان نیازمند فروش سریع و بهره بردن از شرایط آنها می تواند برای ما مفید باشد. پس اگر قصد ورود و سرمایه گذاری در بازار مسکن را دارید، بهترین زمان برای آن، اواخر دوره رکود است.
دی و بهمن ماه بهترین بازه برای سرمایه گذاری در بازار مسکن است و معاملات زیادی در این ۲ ماه صورت میگیرد که منجر به افزایش قیمت آن میشود.
در بازار مسکن گاهی برخلاف جهت حرکت کردن از اهمیت زیادی برخوردار است. افراد متخصص گاهی برخلاف جریان حرکت می کنند یعنی زمانی که همه می ترسند وارد شوند، آنها وارد شده و از این طریق بازدهی بیشتری کسب میکنند.
برای سرمایه گذاری در بازار مسکن، مهم ترین پارامتر قیمت است.
به طور مثال: اگر میخواهید به قصد خرید، وارد شوید ممکن است عواملی مانند موقعیت مکانی، دسترسی به مکان هایی خاص و … برایتان در اولویت باشد ولی اگر میخواهید به قصد سرمایه گذاری، وارد شوید باید به قیمت توجه بیشتری داشته باشید.
از گذشته تا امروز،سرمایه گذاری در بازار مسکن یکی از متداول‌ترین روش های سرمایه‌گذاری بوده است. اولین فکری که بیشتر افراد پس از تامین نیاز های ضروری اولیه شان میکنند خرید خانه دوم،زمین یا ویلا با استفاده از سرمایه مازاد خود است تا از طریق آن بتوانند با حفظ ارزش سرمایه‌شان،با پیشرفت قیمت‌ها و پا به پای تورم از ارزش افزوده قابل توجهی برخوردار شوند.
سرمایه گذاری در بازار مسکن همیشه به دلایلی مهم و پر رونق بوده است به این معنا که در مقاطع زمانی مختلف و به رغم تحولات سیاسی و اقتصادی متنوعی که در سیاست های پولی یا بازارهای موازی اتفاق می افتد، حوزه مسکن همواره به عنوان یکی از کم ریسک ترین بخش ها در برگشت سرمایه باقی مانده است. اما، در این رابطه مانند سایر بازارها قواعدی وجود دارد که در صورت رعایت آنها هم استرس‌های ناشی از سرمایه‌گذاری کاهش پیدا میکند و هم میتوان به سرمایه‌گذاری پرسودتر و ایمن‌تری اندیشید.
سرمایه گذاری در بازار مسکن،با هر گونه قرض و بدهی برای خرید خانه و زمین با هدف سرمایه‌گذاری کاملا اشتباه است. داشتن پول نقد و توانایی پرداخت نقدی اولین نکته‌ای است که پیش از خرید خانه و زمین باید در نظر داشته باشید.
خرید خانه و زمین شامل پرداخت مالیات،عوارض،هزینه نگهداری و تعمیرات و هزینه‌های متفرقه میشود. مدیریت خانه و زمین در قالب سرمایه علاوه بر هزینه، انرژی و زمان زیادی را نیز می‌طلبد.
اگر تصمیم به خرید زمین و فروش آن در آینده با قیمت بالاتر دارید،باید از آینده منطقه اطلاعات دقیقی کسب کنید. تحقیق کنید که آیا جاده و یا هر گونه طرح عمرانی و مسکونی شهرکی دیگری در اطراف زمینتان قرار است احداث شود یا نه؟ و در صورت احداث چه تاثیری روی ارزش ملک شما خواهد داشت.
برای شروع سرمایه گذاری در بازار مسکن لازم نیست که تمام بودجه خود را صرف خرید چند واحد خانه‌ی بزرگ و یا زمین با متراژ بالا کنید. می‌توانید با خرید یک واحد آپارتمان دوبلکس شروع کنید و طبقه پایین را اجاره دهید و طبقه بالا را خودتان ساکن شوید.
برای تصمیم درست لازم است که سرمایه گذاری در بازار مسکن را به چند گروه تقسیم بندی کنیم.
نوعی از سرمایه‌گذاری که شامل خانه، آپارتمان و … میشود بدین صورت که افراد به ازای اقامت و سکونت در آن باید به شما اجاره بها بپردازند. مدت زمان اجاره نیز به قرارداد اجاره بستگی دارد که میتواند ماهیانه،هفتگی،روزانه و حتی سالیانه یا رهن کامل باشد. در این نوع سرمایه گذاری،عموما افراد منتظر ایجاد شرایط قیمتی مناسب برای فروش هستند و تا فرا رسیدن آن،ملک خود را اجاره یا رهن میدهند.
این نوع سرمایه گذاری در بازار مسکن به اجاره‌ی دفتر و محیط کسب وکار خلاصه میشود. به این‌ترتیب که با ساخت و یا خرید یک مجتمع تجاری می‌توانید واحدهای مختلف آن را به شرکت‌ها و کسب و‌کارهای مختلف اجاره دهید. در اجاره املاک تجاری بستن قراردادهای چند ساله و بیشتر از یک سال خارج از عرف نیست. این موضوع در حال حاضر با توجه به نوسان شدید نرخ اجاره بها و رهن در بازار به اجاره های با دوره یک‌ساله کوتاه شده است.
این نوع سرمایه‌گذاری از اجاره انبارهای صنعتی و سوله تا اجاره‌ی کارگاه و کارواش و مراکز خدماتی میتواند متغیر باشد. سرمایه‌گذاری در بخش املاک صنعتی تنها به گرفتن اجاره بها خلاصه نمی‌شود و میتواند شامل دریافت درصدی از درآمد نیز شود. همچنین در قسمت فروشگاهی،سرمایه گذاری میتواند شامل اجاره باب مغازه،پاساژ،مرکز خرید و … باشد. در برخی از موارد صاحب مغازه علاوه بر اجاره‌بها درصدی از فروش را نیز درخواست میکند تا از رونق کسب وکار و نگهداری بهینه ملک خود اطمینان حاصل کند.
این نوع سرمایه‌گذاری میتواند شامل تلفیق هر کدام از انواع مختلف املاک مسکونی،تجاری و صنعتی باشد. این نوع سرمایه‌گذاری مخصوص کسانی است که سرمایه بالا و دید بلند مدت به سرمایه گذاری دارند و با گرفتن کاربری چند منظوره به دنبال کاهش ریسک سرمایه‌گذاری هستند. به‌این ترتیب در صورت رکود هر یک از بازارهای مسکن و یا بازار کسب وکار و بازار فروش،ریسک کاهش کامل درآمد به حداقل می‌رسد.
افزایش ارزش ملک به معنای بالا رفتن ارزش زمین و خانه‌ی شما به دلیل رونق بازار،کاهش ارزش پول،تعریف پروژه‌های عمرانی و پیشرفت منطقه است.
در این حالت معمولا افراد بدنبال خرید خانه و نوعی از ملک هستند که بتوانند از آن درآمد و نقدینگی ماهیانه و مستمر از طریق رهن و اجاره داشته باشند.
برای کسب درآمد در حوزه املاک همیشه هم لازم نیست که مالک باشید. بسیاری از افراد با خرید و فروش ملک در مناطق مطرح و گرفتن حق کمیسیون فروش کسب درآمد میکنند.
کسب درآمد از بازار داغ خرید و فروش زمین و خانه مخصوصا در مناطق توریستی و مطرح کشور مانند شمال، اصفهان،شیراز و کیش،به گرفتن اجاره‌بها و کمیسیون خلاصه نمی‌شود. ارائه خدمات تعمیرات و نگهداری ملک و خدمات نگهداری و نظافتی در مجتمع‌های مسکونی تفریحی میتواند منبع دیگری از درآمد مرتبط با املاک باشد.
سهام شناور آزاد یکی از مفاهیمی است که برای افراد فعال در بازار سرمایه اهمیت دارد. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران مشخص شود. به عبارتی باید سهامداران راهبردی ( سهامدارانی که برای بلندمدت روی سهام شرکت سرمایه گذاری کرده اند و در کوتاه مدت قصد واگذاری سهام مذکور را ندارند. زیرا اکثرا برای اعمال مدیریت خود از این سهام استفاده می کنند ) مشخص شوند.
برای مثال: فرض کنید نود درصد سهام شرکت X دراختیار شرکت Y باشد و شرکت Y به هدف مدیریت شرکت X، سهام آن را نگهداری می کند. به عبارتی سهامدار راهبردی شرکت است. در اینجا می توانیم نتیجه بگیریم که شرکت X، ده درصد سهام شناوری آزاد دارد
برای محاسبه این درصد باید ابتدا ترکیب سهامداران را بررسی کنیم. سپس تعداد سهامداران راهبردی را مشخص کنیم. اگر تعداد سهامداران راهبردی را از کل سهامداران کم کنیم، می توانیم تعداد سهام شناور آزاد و درصد سهام شناور آزاد به کل سهام شرکت را محاسبه کنیم. میزان سهام شناور آزاد شرکت های بورسی را سازمان بورس تعیین می کند.
سهام شناور آزاد یا (Free Float) قسمتی از سهام یک شرکت است که دارندگان این قسمت از سهام، آمادگی عرضه و فروش آن سهام را دارند. دارندگان این قسمت از سهام شرکت، قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. اگر به مثال قبل رجوع کنیم، ده درصد سهامداران شرکت X قصد عرضه سهام خود را دارند و قصد جای داشتن در کرسی مدیریتی در این شرکت را ندارند.
درصد سهام شناور آزاد به ما کمک می کند تا بدانیم چه میزان از سهامداران مایل به عرضه سهم خود هستند. این موضوع خود می تواند در ریسک معاملاتی خرید و فروش سهام تاثیرگذار باشد. اما چطور؟
در واقع به هر میزان که درصد سهام شناوری سهم نسبت بزرگ تری باشد، یعنی سهامداران سهم مورد نظر، به نگهداشتن سهم کمتر تمایل دارند. پس این مسئله می تواند ریسک نگهداری سهم توسط ما را افزایش دهد.
جالب است بدانید که در اکثر بورس های خارجی اگر شرکت ها شناوری کمتر از ۲۵ درصد داشته باشند، از فهرست شرکت های حاضر در بورس حذف می شوند؛ علت این قضیه هم کاملا مشخص است. چون چنانچه شرکتی مایل به ارائه حداقل یک چهارم از سهام خود به مردم نیست، پس نباید در بورس هم فعالیت داشته باشد.
اگر سهمی شناوری زیادی دارد، زودتر و سریع تر عرضه می شود. اگر تعداد سهامداران مردمی بیشتر شود، امکان دستکاری قیمتی توسط صاحبان تصمیم در شرکت کم می شود. یعنی به راحتی نمی توان معاملات سهام را تحت تاثیر قرار داد. در شرکت هایی با درصد شناوری زیاد، حجم بالای معاملات مانع از نوسانات زیاد سهم می شود. بالعکس شرکتی که شناوری کمی دارد، با سرمایه کم می توان تغییر قیمت آن را در دست گرفت. سهم شرکت های کوچکی که عدد سهام شناور آزاد کمی دارند، بهترین گزینه برای سفته بازهاست. زیرا به راحتی و با سرمایه کم می توانند روی تغییرات ارزش سهام آن شرکت اثر بگذارند و با افزایش یا کاهش قیمتی کاذب و ایجاد شایعات، سهامداران را برای خرید و فروش فریب دهند.
مقدار ۵ درصد، حداقل مقدار سهام شناور آزاد شرکت هاست . اما حداکثری برای این مقدار وجود ندارد . میزان این سهام شناور، ثابت نیست . چون ممکن است سهامداران اصلی شرکت در هنگام رشد و افزایش قیمت سهم ، آن را در بازار بفروشند . در نتیجه میزان سهام شناور شان در بازار کاهش می یابد . اما شرکت های بورسی و فرابورسی طی دوره سه ماهه درصد سهام شناور خود را روی سایت کدال انتشار می دهند .
پس میزان سهام شناور آزاد شرکت های بورسی، توسط سازمان بورس تعیین شده و در سایت مدیریت فناوری بورس و در صفحه مربوط به هر نماد قرار داده شده است.
بهترین شرکت ها ، شرکت های دارای شناوری متعادل هستند . برای به دست آوردن سهام با شناوری متعادل ، باید ابتدا میانگین سهام شناور شرکت‌های بازار را محاسبه کنیم . حال به مقایسه می پردازیم و چنانچه شناوری سهم مورد نظر ما به میانگین محاسبه شده نزدیک تر باشد ، شناوری آن متعادل تر است.
همانطور که از نام این شاخص پیداست، هر سهم بر اساس عدد سهام شناوری که دارد، روی این شاخص تاثیر می گذارد . اما این شاخص چه اهمیتی دارد؟ تاثیر گذاری هر سهم، بر مبنای میزان اثرگذاری سهام قابل معامله شرکت در بازار سهام محاسبه می شود. پس این شاخص قابلیت تحلیلی خیلی خوبی دارد.
بازار سرمایه از با اهمیت ترین گزینه های سرمایه گذاری در بین سرمایه گذاران است. درنتیجه بازار سرمایه باید عملا کارایی لازم را برای جذب سرمایه گذاران بیشتر داشته باشد. سرمایه گذاران هم با در نظر داشتن ریسک پذیری، سهام مورد نظر خود را انتخاب می کنند. اما پایین بودن عدد سهام شناور آزاد امکان دست کاری قیمت توسط معامله گران بزرگ را زیاد می کند. این اتفاق می تواند منجر به گمراهی بازار، تشکیل حباب قیمتی و کاهش کارایی و عمق بازار سرمایه شود و درنهایت هم کاهش اعتماد سرمایه گذاران به بازار سرمایه را به دنبال داشته باشد.
پس سهام شناور آزاد از عوامل تاثیر گذار بر افزایش کارایی و نقد شوندگی بازار سرمایه است. اگر شما در بازار سرمایه تازه وارد هستید، بهتر است سهامی را برای سرمایه گذاری انتخاب کنید که شناوری متعادل داشته باشد.
گاهی اوقات در بازار سرمایه، سهمی دارای صف خرید یا فروش در چندین روز متوالی میشود، در این شرایط سرعت معاملات کند شده و معاملات روی صف های طولانی قفل میشوند. در چنین شرایطی گره معاملاتی پیش می آید.
چه سهم‌هایی دچار گره معاملاتی میشوند؟
با توجه به دستورالعمل سازمان بورس، سهم‌هایی که در شرایط زیر باشند دچار گره معاملاتی میشود:
نحوه رفع گره معاملاتی
بر اساس دستورالعملی که در سال ۱۳۸۹ توسط هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار کشور تصویب شد، شرکت‌هایی که دچار صف‌های خرید و فروش سنگین هستند، مشمول رفع گره معاملاتی میشوند. پس از پایان روز معاملاتی، در سامانه‌های TSETMC (بخش پیام های ناظر بازار) و سایت اطلاع رسانی بورس، شرکت‌هایی که مشمول رفع گره میشوند، مشخص شده و به اطلاع عموم میرسند. البته اگر نمادی شرایط داشتن گره معاملاتی را داشت و مشمول رفع آن نشد تعجب نکنید، زیرا ممکن است بعضی از سهام حتی با داشتن شرایط، مشمول رفع گره معاملاتی نشوند که این بسته به نسبت P/E آن سهم و کاذب بودن صف های خرید و فروش است و ناظر بازار با توجه به این موارد، میتواند از مشمول کردن آن نماد جلوگیری کند.
دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی
بعد از اینکه نمادهای دارای گره معاملاتی توسط مراجع اطلاع رسانی مشخص شدند، در روز معاملاتی بعد، تغییراتی در نحوه معاملات و دامنه تغییرات آنها بوجود می‌آید، به این صورت که نماد مذکور، در ابتدای روز معاملاتی بعدی و در مرحله پیش گشایش، با دو برابر دامنه نوسان روزانه قیمت عادی آن بازگشایی شده و سپس در حراج پیوسته، معاملات در دامنه نوسان روزانه قیمت انجام میشوند.
قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، قیمت کشف‌شده از طریق حراج ناپیوسته است. همچنین اگر در زمان حراج ناپیوسته، قیمت نماد مذکور کشف نشود یا معاملات انجام شده در این دوره مورد تایید سازمان بورس نباشد، بر اساس دستورالعمل، حراج ناپیوسته دوباره در همان روز معاملاتی و یا در ۹۰ دقیقه ابتدایی روز معاملاتی بعد تکرار میشود، چنانچه باز هم قیمت نماد مذکور بدست نیامد، آن نماد با آخرین قیمت پایانی‌اش مورد معامله قرار میگیرد.
برای روشن تر شدن موضوع، مقاله را با ذکر مثالی به پایان میرسانیم:
فرض کنید نمادی در ۵ روز متوالی دارای صف خرید بوده است. مطابق دستورالعمل های سازمان بورس، این نماد مشمول رفع گره معاملاتی میشود. روز معاملاتی بعد و در مرحله پیش گشایش، دامنه نوسان آن نماد دو برابر دامنه نوسان روزهای عادی یعنی ۱۰ درصد میشود. از زمان پیش گشایش تا گشایش بازار، قیمت این نماد کشف شده و این قیمت مبنای قیمت معاملات در زمان حراج پیوسته میشود. دامنه نوسان قیمت سهم در زمان گشایش، مانند روزهای عادی ۵ درصد میباشد.
در بازارهای مالی، سرمایه‌گذاران مختلف با دیدگاه‌های متفاوت، وقت و دانش متفاوت وجود دارند. از طرفی شرکت‌های مالی متفاوتی هم برای ارائه خدمات به سرمایه‌گذاران وجود دارند. شرکت‌های سبدگردانی ، از جمله شرکت‌های مالی هستند که خدماتی تحت نظارت سازمان بورس ارائه میدهند.
سبدگردان کیست؟
سبدگردان یک شخص حقوقی است که با به کارگیری تیمی از تحلیلگران و مدیران، که همه ی این افراد دارای گواهینامه تحلیلگری از سازمان بورس اوراق بهادار تهران می‌باشند، اقدام به خرید، نگهداری و فروش سهام برای سرمایه‌گذار میکند.
انجام هرگونه سرمایه‌گذاری توسط سبدگردان، از سبد اختصاصی سرمایه‌گذار انجام می شود و همه ی تصمیمات گرفته شده از سوی سبدگردان، برای کسب سود بیشتر سرمایه‌گذار است؛ چرا که سود بیشتر سبدگردان در گرو سود بیشتر سرمایه گذار است.
شرکت‌های سبدگردان چگونه قرارداد می‌بندند؟
کارشناسان شرکت‌های سبدگردانی قراردادی برای طرفین تنظیم میکنند و این قرارداد شامل کارمزد شرکت سبدگردانی، نحوه گزارش‌دهی سبدگردان به سرمایه گذار، مدت زمان قرارداد، شرایط فسخ و در کل تعهدات شرکت سبدگردانی در قبال سرمایه‌گذار است.
در سبدگردانی، برای هر فرد سرمایه‌گذار، با توجه به میزان سرمایه و ریسک پذیری فرد، سبد اختصاصی تشکیل میشود و با دسترسی جدا برای سرمایه گذار در نرم افزار مربوطه، سرمایه‌گذار می تواند نظاره‌گر معاملات باشد و از روند کاری مطلع شود.
به دلیل صرف وقت و نیروی اختصاصی برای هر سرمایه‌گذار به صورت مجزا، شرکت های سبدگردانی مقدار حداقلی را تعریف میکنند؛ این عدد در شرکت‌های مختلف، متفاوت است و اکثرا بیشتر از ۱ میلیارد میباشد.
هر سبد یک امین سبد هم دارد و امین سبد وظیفه نظارت بر رعایت قوانین و مقررات توسط شرکت سبدگردانی را به عهده دارد و اگر سبدگردان خلاف بندهای قرارداد عمل کند، امین سبد وظیفه دارد تا این تخلف را به سازمان بورس اطلاع دهد.
کارمزد شرکت‌های سبدگردانی چقدر است؟
سبدگردانی نیاز به اختصاص وقت و نیروی مجزا برای سبدها دارد و هزینه بالاتری نسبت بقیه‌ی خدمات سرمایه‌گذاری دارد؛ البته شرکت سبدگردانی هزینه‌ی کمی بابت خدماتی که ارائه میدهد، به صورت جداگانه و ثابت دریافت میکند و در واقع کارمزد اصلی شرکت سبدگردانی در گرو سودی است که برای سرمایه‌گذار محقق میکند.
سبدگردان ۱% از سرمایه را به عنوان کارمزد سالیانه ثابت دریافت میکند و در صورتی که بتواند بیشتر از رقمی که توافق شده سود کسب کند، ۲۰% از ما به تفاوت آن متعلق به سبدگردان میشود و اگر نتواند این مقدار سود را کسب کند، کارمزد متغیر دریافت نمی‌کند.
مثال : با فرض اینکه رقم توافق شده ۲۰ درصد باشد و شرکت سبدگردانی در موعد قرارداد بتواند ۵۵% سود کسب کند، ۲۰% از ما به تفاوت سود کسب شده، کارمزد متغیر شرکت سبدگردانی است؛ با محاسبه روند بالا نتیجه میگیریم که ۷% از سود متعلق به شرکت سبدگردانی است.
مزایای سبدگردانی چیست؟
سبدگردانی مزایایی دارد که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
امنیت سرمایه
سازمان بورس برای جلوگیری از کلاهبرداری اقداماتی همچون ارائه نام کاربری و رمز عبور به سرمایه‌گذار بصورت محرمانه،شماره حساب به نام مشتری و فیلترهای سخت شرکت ها برای سبدگردان شدن را در نظر گرفته تا سرمایه‌گذار با اطمینان کامل سرمایه خود را تحویل شرکت‌های سبدگردانی مورد قبول سازمان دهد.
سرمایه‌گذاری در بازارهای پربازده، بدون صرف وقت و بدون دغدغه
سرمایه‌گذاری مستقل در بازار سهام نیازمند وقت و تنش زیاد است تا سرمایه‌گذار بتواند بیشترین سود ممکن را کسب کند؛ افرادی که علم و وقت مورد نیاز را ندارند میتوانند این کار را به شرکت‌های سبدگردانی واگذار کنند و از مزایای بازار سرمایه هم برخوردار شوند.
مدیریت سرمایه بهتر،ریسک کمتر و کسب سود معقول
سرمایه‌گذار با برخوردار شدن از تیم مجربی که شرکت سبدگردانی برای سرمایه منتسب میکند، ریسک سرمایه‌گذاری را کم می کند و چون سود هر چه بیشتر سبدگردان در گرو سود بیشتر سرمایه‌گذار است، سرمایه‌گذار مطمئن است که سبدگردان تمام تلاش خود را برای کسب سود بیشتر میکند.
تفاوت سبدگردانی و صندوق سرمایه گذاری چیست؟
انتخاب سبدگردان مناسب
نکته مهم انتخاب سبدگردانی است که سازمان بورس آن را به رسمیت بشناسد، نه افراد حقیقی و یا شرکت‌های حقوقی که مجوز سبدگردانی ندارند و قول سود‌های چند صد درصدی میدهند؛ چون عقد قرار داد با این افراد در مراجع قانونی فاقد اعتبار است.
سرمایه‌گذار در بین شرکت سبدگردانی‌های مورد اعتماد سازمان بورس، میتواند با بررسی سوابق میزان سود دهی آنها در چند سال اخیر، خوشنامی آنها در بین رقبا و سنجیدن شرایط حداقل سرمایه، شرکت سبدگردانی مناسب را انتخاب کند.
جمع بندی
سبدگردانی از جمله خدماتی است که شرکت‌های مختلف با تیم مجرب و حرفه‌ای، به سرمایه‌گذارانی که وقت و دانش کافی برای سرمایه‌گذاری مستقل در بازارهای مالی را ندارند، ارائه میدهد و به خاطر کسب مجوز از سازمان بورس، سرمایه‌گذار می تواند با اطمینان و تضمین کامل از سوی سازمان بورس، سرمایه خود را تحویل شرکت‌های مربوطه دهد.
قانون همواره به دنبال ایجاد امنیت و آرامش برای افراد است. در هر بازار وکسب‌‌وکاری هم به همین دلیل و برای جلوگیری از سودجویی، قوانینی پایه گذاری میشود. قوانین جزئی جدانشدنی از اقتصاد و بازارهای مالی هستند. بازار سهام نیز از ابتدای تشکیل تا به امروز به‌عنوان یکی از بازارهای حساس مالی از این قانون گذاری‌ها برای ایجاد آرامش و امنیت مالی در داد و ستدها، مستثنی نبوده است. حجم مبنا از جمله همین قوانین به منظور ایجاد جریان مناسب داد و ستدها در بازار سرمایه است که سعی دارد با ایجاد چهار چوبی، افراد فعال در بازار سرمایه بتوانند به راحتی و با حداکثر امنیت در آن به داد و ستد بپردازند.
یکی از مهم ترین ابزارهایی که از سال ۸۲ برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام بورس تهران از آن استفاده می شود، حجم مبنا است. استفاده از ابزار حجم مبنا امکان نوسان غیر معمول و کاذب برای سهام را از بین می‌برد. اما کاربرد اصلی حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا ابزار پایه‌ای برای محاسبه قیمت پایانی در معاملات نمادها در بورس تهران است. محاسبه حجم مبنا به طور خودکار، توسط سامانه معاملات بورس اندازه گیری شده و هیچ معامله گری در محاسبه این مقدار دخالتی ندارند. شما می توانید در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران ( www.tsetm.com) برای هر نماد مقدار حجم مبنا را مشاهده کنید.
مطابق با تعریف، حجم مبنا عبارت است از ” آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد داد وستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود. “
اما هدف اصلی از تعیین کردن حجم مبنا اطمینان از این است که نوسانات قیمت سهام که در نتیجه‌ی خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت انجام گرفته، برای سرمایه گذاران این بازار وجود داشته باشد. حجم مبنا می تواند مانع از بوجود آمدن قیمت های کاذب در بازار شود.
از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنا در شرکت های بورسی تغییر کرده و در شرکت های فرابورسی نیز حجم مبنا جهت محاسبه قیمت پایانی قرار داده شده است. لازم به ذکر میباشد که حجم مبنای شرکت‌های فرابورسی قبلا یک بوده است.
بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا میشود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته انجام شده و برای هفته آینده لحاظ می‌گردد.
برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.
با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست می‌آید.
همچنین در اسفند ماه ۹۸ مقرر شد که مقدار حجم‌مبنا برای شرکت‌های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران، حجم‌مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت باشد.
در فرابورس حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس ۵۰ میلیارد ریال، در تابلوهای نارنجی، زرد و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال است.
همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال است.
در نهایت تعداد حجم‌مبنای هر سهم، بر اساس قیمت پایانی سهام محاسبه میشود. در واقع قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته مبنای محاسبه قرار گرفته و از اولین روز معاملاتی هفته بعد روی سهم اعمال میشود.
حجم مبنا داینامیک است. به این معنا که حجم مبنا برای هفته بعد، در آخرین روز کاری هفته به روزرسانی میشود. پس اگر قیمت سهام بالا رود حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت سهم پایین آید حجم مبنا افزایشی است.
قیمت پایانی به طور ساده یعنی قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می آید. قبل از اجرای قانون جدید حجم مبنا برای قیمت پایانی، حجم‌مبنا برای نماد های فعال در بورس تهران و نماد های مورد معامله در فرابورس متفاوت بود.
میزان حجم‌مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها متفاوت بوده است. در قانون قبل برای بورس تهران حجم مبنا نمادها بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌شد. اما مطابق با قوانین فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار یک در نظر گرفته می‌شد.
پس در حالی که نمادهای بورسی باید برای به دست آوردن قیمت پایانی هر روز، عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین می‌کرد، قیمت پایانی در هر یک از نماد های فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در همان روز بود.
همانطور که گفتیم حجم مبنا برای شرکت های فرابورسی قبلا یک بوده است. پس این تغییر روی محاسبات موردنظر نمادهای فرابورسی تغییراتی داشته است.
با اجرایی شدن این قانون در فرابورس، سرعت رشد بازار کم می شود. البته حجم مبنا اثر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک نشان می دهد. قبل از ایجاد حجم مبنای جدید، با دستکاری در قیمت و با جابه جایی حجم کوچکی پول، سهام این شرکت‌های کوچک رشد می‌کردند.
قانون حجم مبنا از نزولی شدن متداوم و قفل شدن نماد در صف فروش‌های سنگین جلوگیری میکند. در واقع در صف فروش هم حجم قابل قبولی از سهم دست به دست میشود. پس با ورود سهامداران جدید به نماد، از شدت نزولی بودن روند سهم کاسته میشود. یعنی از حرکات پرشیب و یک باره در روند قیمت ها جلوگیری می کند.
توجه کنید که در صورت انجام نشدن معامله، قیمت پایانی ترمز کاهش قیمت را می‌کشد. این نکته در روزهای منفی به بازار کمک زیادی می کند.
بازار سرمایه بازاری است که در کنار سود خوب، همراه با ریسک است. پس به نظر می‌رسد با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی و افراد تازه وارد به این بازار، این انتظار منطقی باشد که چهارچوب‌های قانونی نیز به مراتب حرفه‌ای تر و تکمیل شوند. زیرا سازمان بورس و اوراق بهادار همواره در تلاش برای به حداقل رساندن ریسک و ایجاد فضایی امن برای انجام معاملات است. این قانون کمک می کند قیمت‌ها مبتنی بر حجم های واقعی‌تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود. پس سازمان بورس حجم‌مبنا را به عنوان ابزاری برای کمک به حفظ آرامش فعالین بازار تعیین کرده است.
اگر ساده توضیح بدهیم، اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز نمادی خاص باشد پس قیمت پایانی معاملات همان روز نماد، برابر با میانگین وزنی تمامی قیمت معاملات در همان روز است. ولی اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز، درصدی از حجم مبنا باشد، قیمت پایانی با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات همان روز به دست نمی آید.
بحث وجود حباب در بازار های مالی، در میان تحلیلگران و فعالان همواره مطرح می شود. به خصوص در ایران، با شدت گرفتن رشد بازار بورس، بحث حباب بورس نقل محافل شده است. اما آیا بورس ایران حباب دارد ؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال نیاز است تا ابتدا یکسری مفاهیم از جمله: معنی حباب در بازار ها، معنی حباب بورس، ترکیدن حباب در بورس و … را بررسی کنیم. پس با ما همراه باشید.
حتما بسیاری از شما حباب قیمت را در بازارهای مختلف مشاهده کرده اید. حتی مفهوم حباب قیمتی را در بازار هایی مانند بازار اجناس خوراکی، در زمان های خاصی مانند عید نوروز مشاهده و احساس کرده اید.
حباب قیمت در بازارهای مالی، همانطور که از نامش مشخص است، به حباب صابونی تشابه دارد که رفته رفته با اینکه تو خالیست، بزرگ تر می شود. اما چون این حباب با یک حرکت کوچک از بین رفته و در اصطلاح می ترکد، این ترکیدن حباب باعث از بین رفتن سرمایه بسیاری از سرمایه گذاران که قصد خروج از بازار را دارند می شود. مسئله سقوط بازار یک کاهش قابل توجه در ارزش کل بازار است و دلایل متفاوتی دارد.
مفهوم حباب در اقتصاد و به خصوص در بازار سرمایه بسیار کاربردیست. به طوریکه کلمه حباب را در بازار بسیار می شنویم. اصطلاح حباب در بازار ها به هر اختلاف قیمت بین قیمت واقعی و قیمت مبادله ای اطلاق می شود.
برای مثال حتما با این مسئله برخورد داشته اید که قیمت خودرویی خاص در کارخانه ۶۰ میلیون تومان است، در حالیکه همان خودرو در بازار آزاد حوالی ۷۰ میلیون تومان معامله می شود. در این مثال به این اختلاف قیمت کارخانه و بازار آزاد حباب می گویند.
شاید با دقت روی کلمه حباب بتوانیم منظور از این کلمه در بازار بورس را نیز حدس بزنیم. حباب در بورس نیز به فاصله ایجاد شده بین ارزش ذاتی سهام و قیمت مبادله ای آن گفته می شود که پس از یک رشد ناگهانی، سرانجام با کوچکترین ضربه ای ساختار آن از بین می رود.
این در هم شکستن ساختار می تواند ریزش قیمت سهم بعد از یک روند صعودی باشد، اما موضوع تنها همین نیست.
در تعریف مفهوم حباب بورس، این نکته جالب است که در حال حاضر سهم مورد نظر ما شاید از قیمت بالایی برخوردار باشد اما انتظار افزایش قیمت بیشتر برای سهم وجود دارد . اما در واقعیت و با کمال تعجب مشاهده می کنیم که این امر اتفاق نمی افتد. یعنی بعد از افزایش ناگهانی و بیشتر از حد انتظار قیمت سهم موردنظرمان، به یکباره باید منتظر کاهش ناگهانی و شکستن فضای قیمتی ایجاد شده آن باشیم.
در فرهنگ لغت آکسفورد، لغت حباب به معنای: شکننده، بی اساس و فریبنده است.
با اینکه اقتصاددانان از حباب تعاریف گوناگونی ارائه می دهند، اما در هر صورت سقوط جزیی ثابت در تمامی این تعاریف است.
اتفاق افتادن این پدیده اقتصادی می تواند دلایل متفاوتی داشته باشد. شاید عمده ترین دلیل شکل گیری حباب بورس را بتوان حرکت عده زیادی از سرمایه گذاران به جهت خرید یا فروش سهام دانست. این حرکت دسته ای می تواند باعث تغییر قیمت ناگهانی سهام بدون هیچ توجیه اقتصادی شود. به همین دلیل هم سهامداران تاثیر عوامل مؤثر بر حفظ قیمت سهم را در حال از بین رفتن می بینند و در آینده نزدیک هم به تبع سهم مورد نظر دچار ریزش می شود.
عامل دیگر می تواند این باشد که برخی اقدام به خرید یک سهم در قیمت بالا می کنند و انتظار دارند قیمت این سهم در آینده نیز افزایش پیدا کند تا بتوانند آن سهم را با قیمت بالاتری به دیگری بفروشند.
در هر صورت حباب با هر دلیلی بوجود بیاید می تواند در بازار بورس باعث حاکم شدن شرایطی با تبعات منفی برای بازار سرمایه شود. از جمله اینکه قیمت سهم بر اساس پیش بینی قیمت آن در آینده تعیین می شود نه بر اساس میزان عرضه و تقاضا و بازده واقعی قیمت آن ها و این موضوع باعث ایجاد سردرگمی در تشخیص و تفکیک شرکت های ضعیف از شرکت های قوی و همچنین ارزش گذاری غلط شرکت های بورسی خواهد شد.
توجه کنید که اگر قیمت مبادله ای یک سهم بیشتر از قیمت ذاتی آن باشد به آن حباب مثبت می گویند. این شرایط به دلیل: پیش بینی رونق بازار و افزایش قیمت، جذب سرمایه توسط بازار، کمبود کالا و … بوجود می‌آید.
در مقابل اگر قیمت یک سهم از ارزش ذاتی آن کمتر باشد اصطلاحا گفته می شود حباب منفی شکل گرفته . این شرایط به دلیل: انتظار کاهش قیمت در بازار، پیشی گرفتن عرضه بر تقاضا و … بوجود می آید.
اگر شاخص بورس ناگهانی کاهش پیدا کند، اصطلاحا گویند که حباب بورس در حال ترکیدن است. اما توجه کنید که صحت این موضوع زمانی تایید می شود که سهام موجود در بورس دارای حباب باشند. یعنی قیمت آن در اثر عوامل غیرواقعی و رفتار هیجانی سهامداران افزایش قیمت پیدا کرده باشد و هر لحظه این انتظار رود که با کوچکترین خبر منفی این حباب بترکد.
در بحث حباب بازار سرمایه به این نکته مهم باید توجه کرد که گاهی بازار حبابی نیست و سهام موجود در محدوده ارزش ذاتی خود و یا حتی در برخی موارد پایین تر از این ارزش ذاتی مبادله می شوند. اما برخی افراد با شایعه سازی درباره حباب بازار بورس، باعث ایجاد جو روانی منفی به خصوص بین افراد تازه وارد به بروس می شوند. این شایعات در نهایت می تواند باعث ریزش بی جهت بازار بورس شود.
در یکسال اخیر شاخص بورس تهران رشد بی سابقه ای را تجربه کرده است. اما در پاسخ به حباب بودن این رشد، دو نظریه مطرح می شود. عده ای معتقدند بازار بورس ایران حباب دارد. آن ها این حباب قیمتی را ناشی از فشار تحریم های خارجی، شیوع ویروس کرونا و … می دانند.
عده دیگر معتقدند بورس ایران حباب ندارد. آن ها دلیل افزایش رشد مثبت شاخص های بورس را عواملی مانند وضعیت نامناسب بازار های ارز و طلا، حمایت دولت از بازار بورس، استقبال بی سابقه مردم از بورس و افزایش نقدینگی، کاهش نرخ بهره بانک و … می دانند.
آن ها معتقدند بازار بورس همچنان محل امنی برای سرمایه گذاری است زیرا هنوز بسیاری از قیمت ها با قیمت اصلی و ارزش ذاتی سهام فاصله دارند. پس بازار بورس ایران حباب قیمتی ندارد و به این شکل نیست که عاملی باعث ترکیدن حباب بورس و ریزش ناگهانی شاخص شود.
دبیرکل بورس تهران به درستی به عرضه به موقع سهام تکیه کرده است. زیرا شواهد تاریخی نیز حکایت از این دارند که اگر ظهور حباب بورس با تمهیداتی مثل تسهیل و گسترش خصوصی سازی شرکت های دولتی، عرضه سهام سهامداران بزرگ مثل صندوق های سرمایه گذاری بیمه و … همراه شود، بازار سرمایه از عواقب حباب قیمتی و حیله های برخی افراد سودجو برای هدایت کردن جریان نقدینگی به سمت بازار های دیگر و … جان سالم به در خواهد برد.
